عوامل اصلى جذب جوانان به نماز (2)

ب ) مسجد  

خود مسجد و ویژگى هاى آن نیز مى تواند عامل جذابى به منظور گرایش جوانان و نوجوانان به مسجد باشد، این ویژگى ها و خصوصیات عبارت اند از:

1 - فضاى مناسب و ظواهر خوب آن  

مسئولان ذى ربط در عصر کنونى باید در احداث مساجد تا حد زیادى مداخله کنند، انتخاب محل احداث نقشه مورد نظر، امکانات و فضاى سبز آن و غیره باید حساب شده و از روى اصول باشد؛ احداث مسجد در کوچه و پس کوچه ها و با مساحت کم و شبستان مسجد، بدون دیگر امکانات سوت و کور است و رغبتى در دل جوانان و ناآشنایان به مسجد ایجاد نخواهد کرد.

2 - نظافت  

تمیزى و پاک بودن از جمله عواملى به شمار مى رود که باعث گرویدن جوانان به مسجد مى شود، لذا مسئولان مسجد باید در خصوص غبار رویى ، نظافت منظم روزانه یا هفتگى شستن فرشها و عطر افشانى اقدام کنند. نظافت دستشویى ها، ایجاد امکانات بهداشتى نظیر صابون ، مایع ضد عفونى کننده ، آب گرم در زمستان ها و شستشوى مرتب و منظم محیط دستشویى ها و به کار بردن خوشبو کننده هاى مناسب از ضروریات مساجد است .

3 - وسایل صوتى ، گرمازا و سرمازا

کسانى که مناسبتى به مسجد راه مى یافتند چنانچه با مسائل ناخوشایندى از قبیل نامناسب بودن صداى بلندگوها و سرد یا گرم بودن بیش از حد مسجد روبرو شوند، تنفر در قلب آنان پدید مى آید و سابقه ذهنى منفى در اذهان ایشان باقى مى گذارد، همچنین تنظیم نور کافى در خود مسجد از اهم مسائل است .

4 - تصمیم گیرى متمرکز  

مؤ منان و نمازگزاران و مسئولان مربوط مى توانند به منظور تنظیم برنامه ها و امور مساجد و جلوگیرى از پراکندگى و تعدد تصمیم گیرى ها، با انتخاب شمارى از افراد جوان و متعهد و حتى المقدور متخصص ، همچنین ریش سفیدان با نظارت امام جماعت در قالب هیئت امنا، امور مساجد را با صلابت و برنامه ریزى منسجم اداره کنند.

5 - ایجاد امکانات فرهنگى ورزشى  

مسئولان و گردانندگان مساجد مى توانند با تهیه و تخصیص امکانات فرهنگى از قبیل : کتابخانه ، سالن مطالعه ، تشکیل گروه هاى تواشیح ، سرود، همخوانى قرآن و تشکیل جلسات آموزش قرآن در دوره هاى گوناگون ، کلاس هاى تقویتى رایگان و کلاس هاى آموزشى دیگر، باعث جذب جوانان به مساجد شوند؛ در کنار این مسائل تهیه امکانات ورزشى مرتبط با مسجد تا جایى که حرمت آن به طور کامل محفوظ بماند نیز مى تواند در شمار عوامل جذب کننده محسوب شود.

6 - استفاده از افراد خوش صدا  

بسیارى از اوقات مى بینیم در مساجد از قاریان قرآن و مؤ ذن هاى مسن و افراد بد صدا استفاده مى شود که انسان به هنگام شنیدن صداى آنان ناگزیر باید گوش خود را بگیرد. طبیعى است که این موضوع باعث دفع جوانان از مساجد مى شود.

ج ) هیئت امناى مسجد  
پیشبرد امور مسجد و آبادانى آن ، هم به لحاظ معنوى و هم به لحاظ مادى ، اشتراک مساعى و همت والاى اعضاى هیئت امنا را مى طلبد، آنان مى توانند با همفکرى و همدلى ، از عهده این وظیفه شرعى و داوطلبانه به خوبى برآیند و ذخیره اى براى آخرت خود بردارند؛ خصوصیات ضرورى که مى باید این افراد داشته باشند، به قرار زیر است :

1 - همکارى جدى  

اعضاى هیئت امناى مسجد مى باید در اداى وظایف خود جدیت داشته باشند و مصمم حرکت کنند، در غیر این صورت اختلال در امور مسجد پیش مى آید.

2 - تقسیم کار  

به نظر مى رسد که امور مساجد مى باید به تناسب سن ، تخصص ، علاقه و دیگر عوامل شخصى اعضاى آن هیئت ، تقسیم شود تا فشار کار بر دوش فرد یا افرادى معینى نباشد؛ از طرف دیگر این اعضا مى توانند از افراد غیر عضو که علاقه به کار دارند کمک بجویند تا در تسریع کار مؤ ثر باشند، مراعات مجموعه امور یاد شده باعث بروز حرکتى منسجم در امور مساجد مى شود که براى افراد مرتبط با مسجد و خصوصا جوانان دلپذیر خواهد بود.

3 - علاقه به کار  

افرادى که در قالب عضو این هیئت به کار مشغول مى شوند باید در برابر مسئولیت پذیرفته شده علاقه داشته باشند و از نیت غیر تقرب الى الله پرهیز کنند تا بتوانند بدون هیچ گونه دلسردى فعالیت کنند.

4 - تأمین بودجه  

پیشرفت و بهبود کیفیت فعالیت هاى مساجد تا حد زیادى بستگى به مسائل مالى دارد؛ اعضاى گرداننده مساجد باید در این خصوص فکر اساسى کنند و از طرفى به مخارج معمولى مسجد از قبیل آب و برق و گاز اکتفا نکنند و هزینه جذب جوانان را نیز به صورت مسئله مهم محسوب دارند و در ردیف هزینه هاى خود بگنجانند و از طرف دیگر به روش سنتى جمع آورى پول در مسجد اکتفا نکنند، بلکه با کمک گرفتن از افراد متمکن و خیر، جمع آورى منظم ماهیانه وجوهات نقدى از منازل و عرضه فیض ، در نظر گرفتن منابع در آمد از قبیل خرید مغازه و اجاره دادن آن ، مشارکتهاى اقتصادى و غیره ، مشکلات مالى مسجد را رفع کنند.

5 - توجیه جوانان و نوجوانان  

بیان حرمت و احترام مسجد مى تواند جنبه معنوى آن را تقویت کند و این ذهنیت را که صرفا مسجد به مجلس ختم و امثال آن منحصر است ، محو کند، این جلسات به صورت رسمى و غیر رسمى و همچنین به شکل فردى یا جمعى مى تواند در موقع مناسبى انجام شود.

6 - اهتمام به مسئله جوانان و نوجوانان  

توجه کردن به جوانان و سرمایه گذارى براى آنها نیز از امور مهمى است که سرپرستان و گردانندگان مسجد باید به آن عنایت داشته باشند، گرداندن مسجد و اداره امور آن نباید به شکل سنتى باشد، یعنى به شکلى که گاهى اوقات مشاهده مى شود که اکثر کودکان و نوجوانان را به دلیل شلوغ کردن ، حرف زدن و غیره از مسجد بیرون مى کنند، یا نسبت به آنها بد رفتارى مى شود، باید توجه داشته باشیم که این نوع برخورد با آنها سابقه بدى در اذهانشان باقى مى گذارد.

7 - استفاده از تخصص هاى گوناگون  

براى رفع مشکلات روزمره مساجد و تقلیل هزینه هاى آن مى توان از افرادى که در شغل هاى گوناگون مهارت دارند، استفاده کرد و در مواقع لزوم از آنها کمک گرفت . به کار گیرى این تخصص ها هم در زمینه امور فنى و حرفه اى و اقتصادى و هم در امور فرهنگى و غیر مادى خواهد بود. البته در اینجا منظور این نیست که کلا مشکلات فوق رایگان انجام گیرد، بلکه هدف این است که در حد توان در کم کردن مخارج مسجد تلاش شود.

د) سایر عوامل  

در این زمینه مى توان به عوامل دیگرى اشاره کرد که انتخاب عنوان و دسته بندى آنها چندان ضرورى به نظر نمى رسد، این موارد را مى توان به شکل زیر بیان کرد:

1 - ترجمه و توضیح دعاها و اذکار  

بسیار اتفاق مى افتد که جوانان و نوجوانانى که تجربه لازم ندارند، از عظمت و فلسفه قرائت ادعیه و زیارات مى پرسند، سؤ الات این است که چرا یک سرى عبارات را به زبان عربى مى خوانیم ، در حالى که نمى دانیم مخاطب ما کیست ، یا اگر اجمالا مى دانیم مخاطبمان خداوند است ، نمى دانیم که به او چه بگوییم ، یا چه چیزى از او درخواست مى کنیم ، لذا براى رفع این شبهه و ابهام حتى المقدور به همراه دعاها، ترجمه آنها را نیز به زبان روان و از هر گونه پیچیدگى بیان کنیم ، تا ارتباط بین خواننده دعا و مخاطب او، یعنى خداوند را محکمتر کنیم .

2 - آشنا کردن جوانان به فلسفه اعمال عبادى

آنچه باعث شده است که خداوند تبارک و تعالى از زبان پیامبر گرامى و ائمه هدى برگزارى نمازها را به جماعت توصیه مى فرماید، بسیار والاست ، چرا که جماعت یک از مظاهر عظمت مسلمین و اتحاد و یگانگى آنهاست ، اما این فلسفه جماعت ها عمدتا در میان مردم غریب و ناآشناست ، چه بسا آشنایى جوانان با این مفاهیم عظیم و درک فیض معنوى آن علاقه مندى مضاعف در آنها ایجاد کند.

3 - اخلاق و رفتار نمازگزاران  

متأسفانه برخورد بعضى از نمازگزاران با نوجوانان در مسجد به گونه اى است که آنها را از هر چه مسجد و مسجدى است ، متنفر مى سازد، چرا که طریقه برخورد با آنها را نمى دانند و همیشه با خشونت و عصبانیت قصد تنظیم برنامه مساجد و برقرارى انضباط را دارند، در حالى که مطمئنا شیوه هاى دیگرى از قبیل مسئولیت دادن و ایجاد شخصیت ، بزرگ منشى و مراعات شخصیت آنان ، مى تواند در جذب ایشان به مساجد بسیار مؤ ثر باشد.

5 - جذب از طریق دوستان  

بسیارى از نمازگزاران که در سنین جوانى و نوجوانى قرار دارند مى توانند مبلغ عملى مسجد و نماز جماعت باشند و با بیان لذایذ معنوى ، همسالان خود را به این امر ترغیب و تشویق کنند، چرا جوانان در موقع ورود به مسجد در ارزیابى اعمال خویش هستند و با دیدن همتایان خود در مسجد در تصمیم خود مصمم تر مى شوند.

6 - انعکاس فعالیت ها  

فعالیت هاى مسجد باید در بین مردم منعکس شود تا از آن مطیع شوند، این اطلاع و آگاهى از فعالیت هاى گوناگون باعث تشویق و دلگرمى مردم مى شود و سامان و نظم امور مساجد را نمایان مى سازد.

7 - رفع مشکلات  

اگر مردم بویژه جوانان و نوجوانان بدانند که بعضى از مشکلاتشان در مسجد رفع مى شود، طبیعتا به مسجد روى مى آورند؛ مثلا اگر کلاس هاى رفع اشکال تدریس خصوصى به شکل آسان در مسجد تشکیل شود با توجه به وضع مالى بعضى از افراد به شکل مثبتى جلوه مى کند.

8 - خادم  

مسئله خادم از جمله مشکلات عمده مساجد است ، همانطور که مى دانیم اکثر خدام مساجد از افراد کهنسال و باز نشسته هستند، لذا این گونه اشخاص روحیه برخورد با تمام طبقات اجتماع را ندارند و از آنجا که خستگى روحى و پیرى در اعصاب و روان تأثیر مى گذارد، شایستگى لازم براى اداره مساجد ندارند و باعث گریز جوانان و نوجوانان از مسجد مى شوند؛ پس باید خادمان مسجد از افراد جوان تر باشند تا اشکالات یاد شده پیش نیاید. لازمه جذب این افراد نیز تأمین مسائل اقتصادى و امنیتى آنها است ، چرا که آنان باید زندگى معمولى خود را بگذرانند و در برخورد با افراد نامنظم و بى تربیت و گاهى هم زورگو تأمین جانى و مالى داشته باشند و با خیال آسوده به اداى وظایف خود بپردازند.