چگونه می توان جوانان و نوجوانان را به نماز خواندن علاقمند کرد؟

یکی از حساس ترین مسائل تربیتی، تربیت دینی کودکان و نوجوانان است. از نظر اسلام این تربیت باید قبل از تولد شروع شده و از بعد از تولد در سنین کودکی و نوجوانی ادامه یابد. امام صادق(ع) می فرماید: «ما کودکان خود را از سن پنج سالگی به نماز، وا می داریم، شما نیز کودکان خود را از سن هفت سالگی، امر به نماز کنید. ما کودکان خود را از سن 7 سالگی به روزه گرفتن (به مقداری که طاقت دارند)، وا می داریم و وقتی عطش بر آنها غلبه کرد افطار می کنند، شما هم کودکان خود را از سن 9 سالگی به روزه گرفتن امر کنید به مقداری که طاقت دارند....»[1]

 برای این که نو جوانان به نماز خواندن علاقه پیدا کنند باید زمینه علاقه را از راه های زیر در آنها ایجاد کرد:

1- آشنا کردن آنها با خداوند مهربان و ملموس کردن محبت خداوند برای آنان و بیان نعمت های بی شماری که به ما داده است و این که نماز وسیله ای است برای تشکر از این نعمت ها و تداوم آنها.

2- آشنایی دانش آموزان با نمازگزاران موفق در رشته های علمی، فرهنگی، هنری، ورزشی و...

3- سهل و آسان جلوه دادن نماز و پرهیز از سخت گیری و زیاده روی.

4- دعوت عملی به نماز، کسی که دانش آموز را به نماز خواندن دعوت می کند اعم از پدر و مادر و مربی و معلم و... باید خود اهل نماز باشد و به آن اهمیت بدهد مثل خواندن نماز به جماعت و در اول وقت، به گونه ای که این اهمیت دادن به نماز در اخلاق و رفتار وی اثر گذاشته باشد. اگر دعوت کننده به نماز خودش یک فرد بی نظم و ناموفق در کار خود، بی اهمیت به مسائل بهداشتی و... باشد، مسلماً دعوت او به نماز تأثیر چندانی نخواهد داشت.

5- ایجاد اعتماد به نفس در دانش آموزان برای مقابله و مواجهه با تمسخرهای افراد نادان. زیرا بعضاً ممکن است نو جوانی که اقدام به خواندن نماز می کند از طرف افراد جاهل مورد تمسخر قرار گیرد که اگر اعتماد به نفس نداشته باشد از میدان بیرون خواهد رفت و نماز را ترک خواهد کرد.

6- تشویق صحیح و مناسب مادی (اعطاء جوایز، برگزاری اردو و...) و معنوی (معرفی کردن به عنوان انسان مورد اعتماد، منظم، متعهد و...)

7- آشنایی نو جوانان با فواید و آثار نماز در قالب هنر هم چون شعر و داستان و... به این معنا که آثار تربیتی ظاهر و باطن نماز برای آنان به نحو جذاب بازگو شود.

در این زمینه می توانید از کتاب های شهید مطهری استفاده کنید و هم چنین کتاب های دیگری که در این سال های اخیر در باره نماز نوشته شده است و از این قبیل می باشد.

کتاب 40 نکته پزشکی پیرامون نماز نوشته دکتر مجید ملک مهری که شما می توانید مطالعه این کتاب را به دانش آموزان توصیه کنید. و اگر تهیه آن برای نو جوان مشکل باشد خود می توانید این کتاب را مطالعه و در فرصت های مناسبی برای آنها بیان کنید.


1- تهذیب، ج20، ص380 – باب الصبیان متی یأمرون بالصلاة.


منبع: پایگاه حوزه

چگونه توانستم دانش آموزانم را به نماز جماعت علاقه مند کنم

 توجه به این که نماز آرامش دهنده ی دلها ، اصلاح کنندۀ فرد و اجتماع و پرچم اسلام است و عاملی است که موجب رهایی افراد از تنبلی ، گناه ، تباهی و دیگر رفتارهای زشت می شود ، و یکی از راههای تربیت دینی کودکان و نوجوانان ، یاد دادن نماز و شرکت دادن آنها در نماز جماعت می باشد ، برآن شدم تا در مدرسه نماز جماعت برگزار نمایم.

مطلوب این بود که اکثر دانش آموزان در نماز شرکت نمایند. امّا این تصور من صحیح نبود و تعداد کمی از دانش آموزان راغب به شرکت در نماز جماعت مدرسه بودند؛ به طوری که تعداد شرکت کنندگان در حد یکی از کلاسها هم نبود . و این مهمترین مسئله ای بود که توجه مرا به خود جلب کرد و باعث شد که اقدام به این پژوهش بنمایم که :

 چگونه می توانم دانش آموزان را ترغیب نمایم تا در نماز جماعت مدرسه شرکت نمایند و راهکارهای ایجاد انگیزه در دانش آموزان برای شرکت در نماز جماعت مدرسه چیست ؟

من به عنوان معلم ، وظیفه دارم دانش آموزان را نسبت به انجام و یادگیری رفتارهای مذهبی ترغیب نمایم و در تربیت دینی دانش آموزان نقش مهم و تأثیر گذار ی دارم ، که یکی از این رفتارها و راههای تربیت دینی آنان ، یادگیری و خواندن نماز است .

در متون دینی ما مثل قرآن کریم ، نهج البلاغه و کتاب های حدیثی زیاد به خواندن نماز تأکید شده و آمده :

- نماز،وسیله ای برای پاک شدن از خود بینی است .(نهج البلاغه : حکمت 252 به نقل از کتاب جامع الاحادیث و روایات نماز جلد 1 )

 - به درستی که نماز،انسان را از کار ناشایست باز می دارد.( عنکبوت : 45 به نقل از کتاب جامع الاحادیث و روایات نماز جلد 1 )- نماز را به پا دارید و زکات را ادا کنید (وبا این وسیله روح و جسم و اجتماع خود را نیرومند سازید و بدانید) ، هر کار خیری برای خود از پیش می فرستید . ( بقره 110 به نقل از کتاب جامع الاحادیث و روایات نماز جلد 1 )

 - نماز، دژی است که انسان را از هجوم شیطان در امان نگه می دارد . ( شرح غررالحکم ج 2 ص 166 به نقل از کتاب جامع الاحادیث و روایات نماز جلد 1 )

 - نخستین چیزی که خداوند بر امت من واجب کرد نمازهای پنجگانه است، و نخستین عملی که از آنان بالا برده می‏شود، و از آنان سؤال می‏شود همان نماز است. ( کنز العمال، ج 7، ح 18859 به نقل از کتاب جامع الاحادیث و روایات نماز جلد 1 )

 اگر دانش آموزان از همین کودکی با رفتار های مذهبی خصوصاً نماز آشنا شوند ، و به انجام آن مبادرت ورزند ، این امر در آنها درونی شده و امکان ترک آن کمتر است و در نهایت امکان روی آوری آنها به سمت گناه و بزهکاری کمتر می شود .

 به منظور تحقق این اهداف تربیتی هر هفته ایی که مدرسه شیفت صبح بود نماز جماعت برگزار می کردم امّا استقبال دانش آموزان از نماز کم بود و شرکت کنندگان از 50 تا 60 نفر متغیر بودند و این تعداد به نسبت 156 دانش آموزی که این مدرسه داشت بسیار کم بود . بعضی اوقات می دیدم که دانش آموزان در هنگام نماز یا در حیاط مدرسه هستند یا در بیرون از فضای مدرسه می باشند و بعضی ها هم دائما در هنگام برگزاری نماز جماعت با تاخیر در صف های نماز جماعت حضور پیدا می کنند که این موضوع بسیار باعث رنجش و اذیت بنده می شد .

این مسئله برای بنده که به عنوان یک مربی تربیتی که سابقه ی چندانی نیز نداشتم تعجب آور بود و بسیار بنده را آزار می داد و طوری شده بود که در همان هفته اول مدرسه تمام اشتغال فکری بنده را این موضوع به خود اختصاص داده بو که چرا دانش آموزان بنده اینقدر کم از نماز استقبال می کنند و چه دلایلی ممکن است که این موضوع رخ دهد ؟ چگونه بنده می توانم دانش آموزانم را به نماز خواندن و شرکت در نماز جماعت مدرسه تشویق و ترغیب نمایم .

 بنده این مسئله را با مدیر ، اعضای انجمن اولیاء و دبیران مدرسه که تجربه آنها بیشتر از بنده بود در میان گذاشتم و پس از چند جلسه ایی که با مدیر ، اعضای انجمن اولیا مدرسه و شورای دبیران داشتم مسائل زیر را به مشورت گذاشتیم :

1- آیا دانش آموزانی که در نماز شرکت نمی کنند ، به نماز خواندن علاقه ای ندارند؟

 2- آیا نماز را بلد هستند؟

 3- آیا ممکن است در خانه، یا مسجد روستا نماز بخوانند که در نماز مدرسه شرکت نمی کنند ؟

 4- آیا ممکن است والدین آنها نماز نخوانند و به نماز خواندن فرزندانشان اهمیت ندهند؟

 5- آیا ممکن است مقدمات نماز مثل وضو را بلد نباشند؟

 6- آیا شرایط خواندن نماز جماعت را بلدند و اهمیت نماز جماعت را می دانند؟

 7 - شاید وقت نماز و محل برگزاری نماز مدرسه مناسب نباشد ؟

 8- شاید نیاز است نمازمان را متنوع کنیم ؟

 9- یا شاید دلیل دیگری داشته باشد ؟

آموزش نماز به نوجوانان:پدر و مادر، فرزند و نماز

(اهل خانه‌ات را به پرپایی نماز فرمان ده و در راه برپایی نماز، صبور و بردبار باش!) [1]

نماز، معجونی آسمانی و ترکیبی الهی است که تمام اجزای جسم وجان آدمی را می‌پرورد و او را در بستر تربیت الهی قرار می‌دهد. بدین‌سان برپایی نماز در خانه و خانواده، رمز موفقیت در فرآیند تربیت الهی و مهدوی است؛ چرا که فقط نماز و یاد خداوند در پنج وقت از شبانه‌روز می‌تواند دور کنندة ما از وسوسه‌های شیطانی ­و بستر‌ساز بهره‌گیری از هدایت‌ها و تربیت‌های ویژة الهی و مهدوی در وجود ما گردد.

امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف دربارة نقش نماز در دوری انسان از ولایت شیطان و قرارگیری او در حریم ولایت اللّه می‌فرماید:

هیچ چیز بهتر از نماز بینی شیطان را به خاک نمی‌مالد![2]

در نظام تربیتی اسلام، فرزندان را می‌بایست از هفت سالگی با نماز آشنا ساخت و تا نُه سالگی نماز را به طورکامل به فرزند آموزش داد و اگر پس از نُه سالگی در به جا آوردن نماز کوتاهی و تنبلی کرد، می‌بایست او را تأدیب و تنبیه کرد:

در این راستا باید از همة راهکارهای عملی برای ایجاد دلبستگی در روح نوجوان به نماز بهره جُست‌؛ راهکارهایی چون:

1. زیباسازی فضای نماز از طریق هدیه دادن سجاده و جانمازهای زیبا و جذاب، هدیه دادن عطرهای خوشبو و جان‌فزا برای استفاده در نماز، تهیه و هدیه کردن انگشترهای عقیق، دُرّ نجف، فیروزه و ... برای ارتقا بخشیدن به ثواب نماز؛

2. زیباسازی فضای نمازخانه‌ها چه در خانه و چه در مدرسه؛ چرا که مکان اقامه نماز باید مکانی ویژه و در نهایت تمیزی، زیبایی و جذابیت برای نوجوانان باشد.

 
[1]. (وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها) طه (20)، 132.


[2]. امام زمان7: «فَما اُرغِمَ أنفُ الشَّیطانِ أفضلُ مِنَ الصَّلاةِ» شیخ صدوق، کمال‌الدین، ج2، ص520.


منبع : خانواده و تربیت مهدوی /آقاتهرانی، حیدری کاشانی

آموزش نماز به فرزندان چگونه است؟

یکی از مسئولیت‌های اولیاء، آموزش نماز به فرزندان است که این کار باید به تدریج صورت پذیرد.
امام صادق(ع) می‌فرماید:
هنگامی که کودک سه ساله شد «لا اله الا الله » را به او بیاموزید و از او بخواهید آن را بازگو کند. وقتی که سن او از سه سالگی گذشت، به او گفته شود جمله «محمد رسول الله» را بازگو کند و هنگامی که چهارسالش تمام گردید، به او گفتن «صلی الله علی محمد و علی اله» را یاد داده و در پنج سالگی از دست چپ و راستش سؤال نمایید، آنگاه رو به قبله نشستن را یادش بدهید و از او بخواهید سجده نماید و هنگامی که هفت سالش کامل گردید به او بگویید: دست و صورتت را بشوی و نماز بخوان.
این برنامه‌ی زمان‌بندی شده‌ی تربیت دینی است که متأسفانه ما در این زمینه فقیریم، لذا از متخصصان و کارشناسان امور تربیتی و هنرمندان باید خواست که ابزار و زمینه‌های اجرای موفق این برنامه را فراهم سازند و غذای فکری کافی و مناسب برای فرزندان در مقاطع سنی مختلف آماده نمایند.
این حدیث به ما می‌آموزد که جوامع اسلامی و مسلمانان باید کودکان خود را از آغاز سنین کودکی در فضای معنوی قراردهند و آنها را با توحید و نبوت و ولایت و نماز آشنا و مأنوس سازند. چنانچه فرزند از آغاز بدین‌گونه، تربیت نشد و تحت توجه قرارنگرفت و در کانون خانواده، هنگامی که ذهن و باور او آماده‌ی پذیرش توصیه‌های پدر و مادر بود، از این فرصت استفاده نشد و کودک چیز مفیدی نیاموخت، بدیهی است که پس از آن، انجام کار آموزشی و تربیتی بسیار سخت و مشکل خواهد بود.
امام صادق(ع) در حدیث ارزنده‌ای می‌فرمایند:
(پیش از آنکه دیگران به سراغ فرزندان شما بیایند، فرزندانتان را با احادیث ما دریابید.) لذا برنامه‌های تربیتی اسلام برای سعادت فرزندان از دوران قبل از تولد کودک آغاز می‌گردد و نه از دوران جوانی و بالاتر!

منبع :کتاب نماز زیباترین الگوی پرستش

اگر شوهر یا همسرتان یا فرزندتان نماز نخواند شما چه می کنید؟

نباید توقع داشته باشید به سرعت این عادت جدید را پیدا کند صبر و حوصله و مدارا لازم است و با دقت و ظرافت خاص باید مرحله به مرحله پیش بروید و از ادامه کار مأیوس نشوید. به نظر می‏رسد در شوهرتان به دلیل پاک بودن، زمینه گرایش به نماز وجود دارد. آن چه مهم است نحوه ارشاد و راهنمایی و کشاندن ایشان به نماز است.

۱- برای دعوت ایشان به نماز در درجه نخست به نیت خودتان نظر افکنید و ببینید آیا شوهرتان را برای رضای خدا به نماز فرا می‏خوانید یا به خاطر چیزهای دیگر؟ مثلاً در دعوت خود بیشتر نگران آبروی خود هستید و فکر می‏کنید اگر شوهرتان نماز نخواند، دیگران چه خواهند گفت و یا در دعوت، خودتان مطرح هستید و احساس می‏کنید اگر شوهرتان نماز نخواند، نشانه بی عُرضگی یا نشانگر بی حرمتی به خواست شما است و اگرهای دیگر.

اگر چنین باشد، نمی‏توانید دعوت کننده خوبی برای نماز باشید. از یک سو عمل شما چون قربه ی الی اللَّه نیست، ارزشی ندارد و از طرفی این احساس به شوهرتان دست می‏دهد که او را به خاطر خودتان دعوت به نماز می‏کنید، نه برای رضایت خدا. اصولاً شرط نماز خواندن در زندگی شاید چندان صحیح نباشد، بر خلاف واجبات و محرمات دیگر، زیرا نماز خواندن رابطه بین انسان و خدا است و انسان خود باید این ارتباط را برقرار کند.
۲- در تربیت دینی، نتیجه مطلوب آن است که شخص از سر شوق و اشتیاق به تجارب درونی دست یابد و با اختیار خود دست به انتخاب بزند.
این که شوهرتان می‏گوید نمی‏توانی مرا به نماز وادار کنی، در جای خود صحیح است. باید زمینه و موقعیتی را فراهم کنید که او احساس نکند می‏خواهید نظرتان را بر او تحمیل کنید، چون اگر این احساس به او دست دهد، واکنش نشان خواهد داد و با لجبازی، نماز را ترک خواهد کرد. شاید همین گفتن شما و تکرار آن باعث دلزدگی و دلسردی بیشتر شود.
تربیت دینی اگر مبتنی بر تربیت رسمی باشد و با امر و نهی صورت گیرد و با اشتیاق درونی همراه نباشد، نمی‏تواند موجب تقویت گرایش‏های دینی فرد شود و چه بسا اثار و نتایج منفی داشته باشد و باعث عادت کردن شخص به شنیدن سخنان تکراری و بی معنا بودن آن سخنان برای همیشه باشد. شوق وقتی حاصل می‏شود که او احساس نیاز کند.
آب کم جو، تشنگی آور به دست‏
تا بجوشد آبت از بالا و پست‏
اگر قبل از شوق مرتب به تبلیغ بپردازید، مانند این است به فردی که احساس گرسنگی نمی‏کند و یا تشنه نیست، به طور دائم غذا و آب نشان دهید. این گونه تغذیه کردن بی موقع، حتی ممکن است گرسنه و تشنه شدن فرد را به تأخیر بیندازد و باعث دلزدگی شود و اشتهای او را کور کند. این احساس نیاز وقتی پدید می‏آید که شوهرتان کتاب هایی را درباره نماز و فوائد آن بخواند و یا اثر عملی نماز را در زندگی افراد ببیند، از این رو پیشنهاد می‏کنیم کتاب هایی را مانند اسرار عبادت از جوادی آملی، رساله لقاءاللَّه از ملکی تبریزی، اسرار نماز از محسن قرائتی، در اختیار ایشان قرار دهید و در زندگی طوری برخورد کنید که اثر عملی نماز را در چهره شما بیابد و الگو برداری کند.
۳- شوهرتان هنگامی سخنتان را می‏پذیرد که در آغاز، روش و منش شما را پذیرفته باشد، از این رو باید در برخود خود بسیار مواظب باشید. از پرخاش‏گری و تند خویی اجتناب ورزید و هرگز او را مورد ملامت قرار ندهید، بلکه با برقراری پیوند عاطفی و محبت به سوی خود جلب نمایید. از آن جایی که حرف‏های شما برای ایشان تکراری شده، از تبلیغ زبانی خودداری کنید و به تبلیغ عملی روی آورید، مثلاً اوّل خود را آماده نماز کنید. مقدّمات نماز را با جدّیّت انجام دهید. سجاده‏ای زیبا بیندازید و با لباسی زیبا وارد نماز شوید اما مواظب باشید که حق ایشان ضایع نشود، یعنی کار منزل را به طور صحیح انجام داده باشید. در موقع ورود به خانه به او خوش آمد بگویید و سلام کنید و در موقع رفتن او را بدرقه نمایید. خواه ناخواه برخورد اسلامی شما او را تسلیم خواهد کرد.
4_ اگر با دوستان متدیّن مصاحبت ندارید، زمینه دوستی با خانواده مؤمن و اهل نماز را فراهم کنید که اثر همنشینی به مراتب بسیار بیشتر از اثر همسر و پدر و مادر است.